Biznes na dwóch filarach: lokalna siła i zewnętrzne wsparcie

Wielkopolska to region o silnych tradycjach przedsiębiorczości. O wyzwaniach regionalnego biznesu, pożyczkach, wsparciu Funduszy Europejskich oraz potrzebie kreowania nowatorskich rozwiązań dla sektora prywatnego rozmawiamy z Wojciechem Marcinkiewiczem, Prezesem Zarządu Wielkopolskiego Funduszu Rozwoju.

Wielkopolscy przedsiębiorcy są na tyle gospodarni, że nie potrzebują wsparcia zewnętrznego?

W obecnych warunkach rynkowych rozwój wielkopolskich przedsiębiorstw opiera się na równowadze między wewnętrznymi zasobami a wsparciem zewnętrznym. Gospodarność, efektywne zarządzanie, lokalna przedsiębiorczość oraz umiejętność adaptacji do zmieniających się realiów stanowią fundament działania firm w regionie. Dużym wsparciem są jednak zewnętrzne dofinansowania, które niekiedy okazują się niezbędne, by przyspieszyć rozwój, wdrożyć innowacje czy nowoczesne technologie. Dążenie do unowocześniania biznesu i wzmacnianie konkurencyjności wymagają finansowania, zwykle opartego na połączeniu wewnętrznych i zewnętrznych źródeł kapitału. Można więc uznać, że oba te czynniki wzajemnie się uzupełniają i są równie istotne dla rozwoju lokalnych przedsiębiorstw.

Dotacje czy pożyczki? Która z form cieszy się większą popularnością wśród przedsiębiorców?

Dotacje, ze względu na swój bezzwrotny charakter, wciąż cieszą się dużą popularnością wśród przedsiębiorców. Ich główną zaletą jest brak konieczności zwrotu środków, co czyni je bardzo atrakcyjnym źródłem finansowania. Warto jednak pamiętać, że w wielu przypadkach środki z dotacji są wypłacane dopiero po realizacji projektu, co może stanowić barierę dla firm nieposiadających odpowiednich rezerw finansowych. Dodatkowo istnieje ryzyko, że dotacja nie zostanie przyznana, nawet po wcześniejszym opracowaniu dokumentacji i poniesieniu kosztów przygotowawczych. Praktyka wskazuje, że wsparcie bezzwrotne staje się coraz trudniej dostępne ze względu na zmniejszane alokacje. Niektórych przedsiębiorców odstraszają też wymagania dokumentacyjne i reżim rozliczeniowy. Małe firmy często nie mają zaplecza kadrowego, które mogłoby się zająć przygotowaniem aplikacji i późniejszym prowadzeniem współpracy z instytucją dotacyjną. Z tych względów niejednokrotnie przedsiębiorcy decydują się na korzystanie ze zwrotnych form wsparcia, takich jak pożyczki. Są one proste w swoich warunkach, co dla wielu oznacza większą elastyczność i możliwość szybkiego dostępu do kapitału bez skomplikowanych i długich procedur. W ofercie Wielkopolskiego Funduszu Rozwoju dostępne są pożyczki już od 0,5% w skali roku, co w obecnych warunkach na rynku finansowym wydaje się korzystnym poziomem finansowania.

Jakie korzyści – poza dostępem do kapitału – niosą ze sobą instrumenty zwrotne?

Przede wszystkim wzmacniają długofalową kondycję sektora MŚP, ponieważ w odróżnieniu od dotacji, wymagają planowania spłaty, co sprzyja bardziej realistycznej ocenie opłacalności inwestycji oraz budowaniu trwałych nawyków odpowiedzialnego zarządzania finansami. Przedsiębiorcy, którzy korzystają z takich form wsparcia, uczą się lepiej zarządzać ryzykiem, planować przepływy pieniężne i podejmować decyzje w oparciu o realne możliwości, a nie jednorazowe wsparcie zewnętrzne. Dzięki temu często szybciej zdobywają zdolność kredytową, zwiększają swoją wiarygodność wobec instytucji finansowych i stają się bardziej samodzielni na rynku. W perspektywie długoterminowej instrumenty zwrotne nie tylko finansują rozwój, ale też budują stabilne podejście do prowadzenia biznesu.

Wielkopolska jako jeden z pierwszych regionów w kraju wprowadzał fundusze zwrotne w ramach programu JEREMIE i JESSICA. Jak z perspektywy czasu ocenia Pan wpływ tych inicjatyw na rozwój sektora MŚP oraz lokalnych inwestycji?

Wprowadzenie tych instrumentów znacząco zwiększyło dostępność kapitału zarówno dla przedsiębiorstw z sektora MŚP, jak i dla jednostek samorządu terytorialnego. Przełożyło się to na wyraźny wzrost inwestycji, innowacyjności i aktywności gospodarczej w regionie. Z perspektywy czasu widać, że była to decyzja o długofalowych, pozytywnych skutkach – wsparcie trafiło do firm, które wcześniej miały ograniczony dostęp do tradycyjnych źródeł finansowania.

To przykład efektywnej polityki regionalnej, która nie tylko wspierała przedsiębiorczość, ale także przyczyniła się do trwałego rozwoju gospodarczego województwa. Wypracowane w Wielkopolsce pionierskie rozwiązania były z powodzeniem wdrażane w innych regionach. Dodam, że obecnie WFR należy do ścisłego grona liderów w kraju, biorąc pod uwagę wysokość środków powierzonych w zarządzanie poszczególnym Regionalnym Funduszom Rozwoju.

W ofercie WFR znajduje się wiele instrumentów zwrotnych. Jakie programy są dostępne?

Nasza oferta jest bardzo kompleksowa zarówno pod kątem grup odbiorców (ze wsparcia finansowego korzystać mogą m.in. przedsiębiorcy, podmioty publiczne, organizacje pozarządowe), jak i zakresu zadań, które możemy wspierać. Na liście kwalifikowanych działań są np. projekty inwestycyjne, związane z zakupem maszyn, budową, remontem, rewitalizacją czy przedsięwzięciami ekoenergetycznymi, a nawet zakupem niskoemisyjnych środków transportu. Ponadto możemy pomóc sfinansować cele obrotowe, albo wesprzeć przedsiębiorstwa w realizacji zamówień publicznych. Nasza instytucja została także zaangażowana do wdrażania instrumentów finansowych w ramach programu Fundusze Europejskie dla Wielkopolski 2021-2027. W działaniu 1.5 pełnimy rolę Podmiotu Wdrażającego Fundusz Powierniczy – wybieramy Podmioty Wdrażające Fundusze Szczegółowe, do których przedsiębiorcy składają wnioski o finansowanie. Natomiast w Działaniu 7.2 pełnimy rolę Podmiotu Wdrażającego Fundusz Szczegółowy – udzielamy bezpośrednio wsparcia pożyczkowego ostatecznym odbiorcom.

W ostatnich tygodniach uruchomiony został program Pożyczka Biznes. Co go wyróżnia na tle innych form finansowania?

Pożyczka Biznes to jedno z najbardziej elastycznych rozwiązań w naszym portfolio produktowym, które adresujemy do przedsiębiorstw. Niskie oprocentowanie (już od 1,5% w skali roku), obszerna lista możliwych zadań kwalifikowanych do wsparcia oraz wysoki limit finansowy (do 3 mln zł) są kluczowymi atutami. Opcja gwarantująca firmom przeznaczenie do 20% wartości pożyczki na cele obrotowe dodatkowo zwiększa atrakcyjność instrumentu. Zbudowaliśmy sieć Pośredników Finansowych, którzy na terenie województwa będą przyjmować i obsługiwać wnioski przedsiębiorców potrzebujących kapitału na nowe inwestycje, zwiększenie skali produkcji, rozwinięcie świadczonych usług, wdrożenie projektów B+R czy inne przedsięwzięcia rozwojowe.

Jakich konkretnych korzyści mogą oczekiwać firmy, które skorzystają z tej formy wsparcia?

Beneficjenci Pożyczki Biznes pozyskują bardzo tani kapitał, którym mogą dysponować przez wiele lat (okres spłaty można rozłożyć na osiem lat). Przedsiębiorcy zyskują także elastyczność w przeznaczaniu środków, ponieważ mogą sfinansować niemal większość projektów rozwojowych. Z kolei komponent dopuszczający przeznaczanie funduszy na wspieranie płynności finansowej zapewnia tak ważny bufor bezpieczeństwa i stabilizację.

Choć rola instrumentów zwrotnych systematycznie rośnie, wielu przedsiębiorców wciąż sięga po komercyjne kredyty. Dlaczego jednak warto rozważyć współpracę z funduszem? W czym tkwi przewaga pożyczek z udziałem środków europejskich?

Celem działalności Wielkopolskiego Funduszu Rozwoju jest wypełnienie istniejącej bariery w dostępie do zewnętrznego finansowania, która nadal występuje na rynku – szczególnie wśród mikro i małych przedsiębiorstw, poprzez oferowanie preferencyjnych instrumentów finansowych. Przede wszystkim umożliwiamy finansowanie projektów, dla których na rynku brakuje dostępnych i adekwatnych narzędzi wsparcia. Co równie istotne, oferujemy finansowanie bez dodatkowych, ukrytych kosztów, z możliwością skorzystania z karencji w spłacie oraz z indywidualnym, elastycznym podejściem do każdego klienta. Biorąc pod uwagę niższe niż w bankach komercyjnych oprocentowanie, klienci zyskują opłacalne źródło kapitału. Kluczowe znaczenie ma również fakt, że instrumenty finansowe w instytucjach takich jak WFR są stworzone, by animować rozwój gospodarczy i wspierać tych, którzy gorzej radzą sobie na rynku. To w praktyce oznacza, że podmioty, które nie spełniają „kryteriów wejścia” do uzyskania pomocy w instytucjach komercyjnych, w WFR mogą mieć szansę na uzyskanie finansowania. Nasi interesariusze podkreślają również swego rodzaju „interdyscyplinarność” obszarów, w których możemy interweniować, dostarczając kapitał pochodzący ze środków UE. Wdrażane rozwiązania odpowiadają na lwią część potrzeb biznesu oraz podmiotów publicznych. Dla przykładu podam, że obecnie oferujemy – także w ramach Funduszy Europejskich dla Wielkopolski – konkurencyjne narzędzie kapitałowe: Pożyczkę Rewitalizacyjną. Możemy udzielić finansowania do 5 mln zł przy oprocentowaniu już od 0,5% w skali roku. Kwoty wsparcia są uzależnione od dostępnej pomocy publicznej. Tutaj zapraszamy podmioty publiczne, jednostki organizacyjne JST, instytucje tzw. III sektora, ale też przedsiębiorstwa. Katalog dopuszczalnych do finansowania projektów jest bardzo obszerny. Są to szeroko rozumiane działania rewitalizacyjne (w tym obiekty zabytkowe), ale również zagospodarowanie przestrzeni publicznej, renowacja wspólnych części wielorodzinnych budynków mieszkalnych.

Czy Pana zdaniem w kolejnej perspektywie finansowej pożyczki zyskają na znaczeniu?

W Wielkopolsce pożyczki mają duży potencjał, by zyskać na znaczeniu jako skuteczne narzędzie wsparcia inwestycyjnego. Dla wielu przedsiębiorców i podmiotów publicznych stanowią one alternatywę wobec dotacji. Dogodne warunki, takie jak niskie oprocentowanie, elastyczny okres spłaty czy możliwość finansowania zarówno inwestycji, jak i wydatków obrotowych, czynią tę formę finansowania bardziej dostępną i praktyczną.

Znaczenie ma też to, że Wielkopolska w perspektywie 2021+ ma obniżony procent pomocy z funduszy UE w porównaniu do poprzedniego okresu budżetowania. To „efekt uboczny” dynamicznego rozwoju regionu. Zostaliśmy zakwalifikowani do kategorii regionów „przejściowych”, czyli zamożniejszych, a więc pułap finansowania obniżył się. W mojej ocenie wpływa to i w kolejnych latach wpływać będzie na zainteresowanie instrumentami zwrotnymi.

Czy widzi Pan potrzebę rozszerzenia instrumentów zwrotnych również na sektor publiczny – zwłaszcza na samorządy lokalne, które realizują inwestycje infrastrukturalne lub społeczne?

Tak, gdyż samorządy realizują wiele inwestycji infrastrukturalnych i społecznych, a dostęp do konkurencyjnych i elastycznych pożyczek może znacząco ułatwić ich finansowanie w warunkach ograniczonych środków dotacyjnych. Wielkopolski Fundusz Rozwoju już odpowiada na te potrzeby, wdrażając m.in. wcześniej wspomnianą Pożyczkę Rewitalizacyjną, skierowaną m.in. do JST. Wsparciem dla podobnej grupy docelowej jest także Pożyczka Miejska. Produkt ten zapewnia też możliwość uzyskania środków na pokrycie wkładu własnego wymaganego do projektów realizowanych w ramach krajowych lub regionalnych programów wsparcia, jak np. Fundusze Europejskie dla Wielkopolski 2021-2027 lub Krajowy Plan Odbudowy. Rozwój takich narzędzi jest szansą dla publicznych instytucji na kontynuowanie ważnych projektów publicznych w sposób stabilny i odpowiedzialny.

Jakie instrumenty mieszane – łączące pożyczki z dotacjami – mogłyby najlepiej odpowiadać na potrzeby wielkopolskich przedsiębiorców i samorządów w kolejnej perspektywie finansowej?

Już w obecnej perspektywie finansowej przewidziano możliwość stosowania instrumentów mieszanych, łączących pożyczki z komponentem dotacyjnym. To rozwiązanie może skutecznie odpowiadać na potrzeby zarówno przedsiębiorców, jak i samorządów – szczególnie przy realizacji bardziej złożonych inwestycji. Jeśli instrumenty te okażą się efektywne i dobrze oceniane przez beneficjentów, niewykluczone, że w kolejnej perspektywie finansowej ten model wsparcia będzie kontynuowany, a nawet rozwijany.

Pełną ofertę pożyczek oferowanych przez Wielkopolski Fundusz Rozwoju znajdziesz na stronie internetowej.